Op weg naar een Gezond Gebouw
met een Bijna Energie Neutraal Gebouw (BENG)
Er is wereldwijd gestart met ‘de grote verbouwing’ om de Sustainable Development Goals uit het Klimaatakkoord van Parijs (ofwel Parijsakkoord) gestalte te geven. Op dit moment is één aarde niet genoeg voor de huidige, groeiende wereldbevolking én omdat de grondstoffen van de aarde uitputten. Zo zijn er nog meer redenen te noemen. Het Klimaatakkoord is opgesteld, omdat het nodig is voor het behoud van de aarde!
Centraal doel is de opgave om de broeikasgasuitstoot in 2030 met 49% terug te dringen ten opzichte van 1990. Europa pleit nu voor een reductie van 55% in 2030. De doelstellingen vanuit het Klimaatakkoord zijn vertaald in onder andere de opgestelde BENG-eisen in Nederland. BENG staat voor Bijna Energie Neutraal Gebouw.
In dit artikel wordt uitgelegd wat de BENG-eisen betekenen, de gevolgen voor het ontwerp en de route naar een Gezond Gebouw. Met de juiste benadering kunnen de Sustainable Development Goals (SDG) namelijk nú al worden gehaald.
Wetgeving
Per 1 januari 2021 is nieuwe wetgeving van kracht, dat stelt dat de energieprestatie bepaald moet worden volgens de NTA 8800:2020. Energieprestatierapporten mogen alleen worden opgesteld door bedrijven die voor het relevante deel (woningen of utiliteit) van de BRL9500 zijn gecertificeerd. De NTA vervangt alle EPG-methodieken en is van toepassing op alle woningen en utiliteitsgebouwen. Dus ook jóuw woning of bedrijfspand. Alleen industriële en religieuze gebouwen zijn vrijgesteld.
BENG-indicatoren
De berekening van de energieprestatie resulteert in BENG-indicatoren in plaats van EPC, Energie-Index of dergelijke. Deze indicatoren zijn gebaseerd op de Trias Energetica:
1. Reduceer de energievraag
2. Maak installaties efficiënt
3. Gebruik hernieuwbare energie
BENG 1: Reduceer de energievraag. Door bouwkundige aanpassingen toe te passen, zoals goed isoleren, zongericht en luchtdicht bouwen, neemt de warmte- en koudebehoefte - de energievraag - af. Dit betreft passieve aanpassingen. TRAJECT neemt hierin alle duurzaamheidsaspecten mee. De BENG 1 wordt uitgedrukt in kWh/m²∙j. Dus de hoeveelheid warmte en koude in een jaar per vierkante meter gebruiksoppervlak.
BENG 2: Maak installaties efficiënt. Zorg voor energie-efficiënt ontworpen installaties die zo min mogelijk energie behoeven om de warmte- en koudebehoefte te vervullen. De BENG 2 wordt uitgedrukt in kWh/m²∙j. Dus de hoeveelheid primaire fossiele energie in een jaar per vierkante meter gebruiksoppervlak.
BENG 3: Gebruik hernieuwbare energie. Wek duurzame energie op. Hieronder vallen zonne-energie, windenergie en waterenergie. Maar ook thermische energie uit de omgeving, zoals warmtepompen en restwarmte uit industrie. De BENG 3 wordt uitgedrukt in percentage van de benodigde energie.
TOjuli-eis (BENG 0): Het beperken van het risico op oververhitting van nieuwbouwwoningen. Door bouwkundig de juiste keuzes te maken, kan oververhitting worden beperkt. Dit voorkomt het toevoegen van extra installaties om te kunnen koelen, waardoor de energievraag (BENG 1) en dus de energieconsumptie (BENG 2) juist toenemen. Daarom zien wij de TOjuli-eis als BENG 0 in plaats van BENG 4! BENG 0 wordt uitgedrukt als GTO-uren. Dit staat voor het aantal overschrijdingsuren in juli waarbij de hoogte van de overschrijding gewogen wordt.
Regelgeving
Voor nieuwbouwprojecten dienen alle BENG-indicatoren aan een bepaalde eis te voldoen. De BENG-eisen zijn afhankelijk van de gebouwvorm en gebruiksfunctie. Dit betekent dus dat verschillende projecten verschillende nieuwbouw-eisen kunnen hebben. Zie de website van RVO voor meer informatie.
Voor bestaande bouw en renovatieprojecten zijn geen landelijke eisen voor de BENG-indicatoren. Wel blijven eisen voor het energielabel van toepassing. Denk hierbij aan de eis Energielabel C voor kantoren in 2023. Het energielabel wordt nu bepaald op basis van de BENG 2. Zie ‘Inijking BENG2 naar energielabel’. Dus bijvoorbeeld de eis van Energielabel C voor kantoren betekent nu een BENG 2 van maximaal 200 kWh/m²∙j. Let op: wanneer er meer dan alleen kantoorfunctie aanwezig is, verandert die eis!
De TRAJECT-benadering
Door meer dan de gevraagde BENG-eisen toe te passen, kan het resultaat zijn dat een gebouw zelfs energie kan opleveren:
- Start altijd met BENG 1, reduceer de warmte- en koudebehoefte. Door slimme ontwerpkeuzes en materiaaltoepassing kan het zelfs zo zijn dat een gebouw geen of minimale installaties nodig heeft. Ontwerpers hebben hier een innovatieve taak.
- Door toepassing van Parametrische analyses kan het ontwerp worden bijgesteld voor het beste resultaat. Afhankelijk van het gestelde kader kan aan een divers aantal knoppen worden gedraaid, waarmee een keuze kan worden bepaald voor het beste, optimale resultaat. BENG 0 wordt hierin meegenomen. Het resultaat: een passief gebouw.
- Tot slot wordt gekeken welke installatie het beste past. Wanneer er uitsluitend wordt geconcentreerd op BENG 2 & 3, dan resulteert dit in een super actieve woning.
TRAJECT stelt zo vroeg mogelijk in de ontwerpfase een eerste berekening op om te toetsen welke maatregelen nodig zijn om te voldoen aan de BENG-eisen, zoals opgenomen in het Bouwbesluit, gemeentelijke eisen en/of volgend uit de ambitie van de opdrachtgever. BENG-berekeningen kunnen deel uitmaken van onze parametrische analyse van het gebouwontwerp.
In 2030 gaat de BENG 2-eis voor nieuwbouwwoningen naar 0 kWh/m²∙j (nu nog ≤50, afhankelijk van gebouwvorm). Onze doelstelling is om - waar mogelijk - een BENG-eis van 0 te behalen, of nog beter: dat het gebouw energie oplevert!
Optimaal resultaat
Het resultaat van de juiste benadering leidt tot een optimaal resultaat. Met een effectiever en goedkoper ontwerp en een meer duurzame oplossing, wanneer er andere duurzaamheidsaspecten worden meegenomen.
De visie van TRAJECT is dat er meer kan en meer moet! Met duurzame oplossingen, zoals toepassingen van duurzame materialen, circulariteit, losmaakbaarheid en biodiversiteit, kunnen de Sustainable Development Goals nú al worden gehaald.
Dat doen wij met 361° Gezond Gebouw, de integrale aanpak van TRAJECT.